Verslag Skills & Knowledge Session #6 – Recording; demo – pre-pro – studio. Een online panelgesprek met Tom Broshuis, Wannes Salomé, Sob en Martijn Groeneveld. Woensdag 8 december – via Zoom.
Van demo – naar pre-pro – naar studio/videokwaliteit. De processen van het opnemen lopen tegenwoordig redelijk door elkaar heen. Een demo is niet perse meer een snelle telefoonopname. En een pre-productie geen dagenlange studiosessie waar het onderste uit de kan gehaald moet worden.
Tom Broshuis was gitarist van de succesvolle band Mister & Mississippi en ontpopt zich tegenwoordig als studioman en go-to-guy voor ambient- en soundscape-achtige muziek. Hij produceert de platen van zijn soloproject Heirloom, maar ook steeds meer andere artiesten weten hem te vinden voor samenwerkingen vanwege zijn sound en aanpak. Zo ook zijn ex-bandgenoot Danny van Tiggele in het kader van diens all-star-project La Belle Epoque.
Sob (Sophia Mutiara de Geus) is gevestigd in Rotterdam en voornamelijk actief in de muziekwereld. Je kan haar kennen van 45ACIDBABIES en FFOOSS, twee brutale bands die in de afgelopen 5 jaar flink hebben getourd in binnen- en buitenland. 45ACIDBABIES is een roze pluche gitaarband met catchy popsongs en FFOOSS is een eigenzinnig fuzzpop duo.
Martijn Groeneveld is producer en deelt al 30 jaar de lakens uit bij Mailmen Studio. Bands waarmee hij werkt zijn oa: Blaudzun, Fata Boom, Emil Landman, Will Knox, Dotan, John Coffey, Rondé, Klangstof, Thijs Boontjes, Bertolf en Dazzled Sticks.
Wannes Salomé is producer, songwriter en speelt toetsen in de band Klangstof. Naast live spelen is hij actief als producer/mixer en won hij met zijn werk meerdere prijzen: Edisons (Best Alternative 2017 met Klangstof, nominatie Best Newcomer 2021 met Nana Adjoa), 3FM Awards (nominatie Best Album 2021 met Nana Adjoa) en Zilveren Notenkraker (Nana Adjoa 2021).
HOME SWEET HOME
Niet iedereen heeft natuurlijk een complete studio op zijn of haar zolder gebouwd. Of misschien heb je die ook wel… Is zo’n thuisstudio essentieel waar je je thuis voelt en je je gang kan gaan?
De ene artiest of producer vindt het prettig om zichzelf thuis terug te trekken en aan nieuw materiaal te werken. Of je dat nou jammend op je gitaar doet of je schrijft teksten aan de hand van een snel opgenomen mp3-tje. Het is goed om op zoek te gaan naar die sweet spot waarin jij je goed voelt. De ander wil namelijk thuis zo min mogelijk met muziek bezig zijn om het thuis-gevoel te kunnen behouden. Materiaal produceren op locatie werkt soms nou eenmaal een stuk productiever en efficiënter. Een combi van uit en thuis kan een prettige uitkomst zijn. Een thuisstudio is lekker wanneer het regent en je geen zin hebt om te fietsen. Om de creatieve juices te laten stromen biedt een studio op locatie misschien weer een uitkomst. “Het helpt mij om sessies af te bakenen” aldus Wannes.
THE ESSENTIALS
Wat is onmisbaar in je eigen thuisstudio om je muziek op te kunnen nemen? Naast het instrument dat je zelf bespeelt, denk aan bijvoorbeeld een MIDI keyboard, software, een synth, een gitaar. Speakers hebben een streepje voor op een koptelefoon. Met headphones bestaat er een kans dat je wat elementen in je audio over het hoofd ziet. Het nadeel van speakers: je moet iets aan de akoestiek van de ruimte doen om er echt alles uit te halen. Het is misschien een investering, maar een goede toevoeging.
Voorbeeld: Tom heeft een oude boeken aan lange MDF platen geniet. “Ik ben zelf niet heel handig, maar dit was een leuke en goede manier om zelf iets te kunnen maken”. Het is geen optimale oplossing, maar het is zeker werkbaar.
Wannes heeft zijn absorptie panelen ook zelf gemaakt. Simpelweg een frame gevuld met rockwoolplaten. Span daar wat stof overheen en je hebt strakke en basic absorptiepanelen.
OVER AKOESTIEK GESPROKEN
Is het belangrijk om bezig te zijn met akoestiek als je thuis wilt opnemen? Er zijn namelijk genoeg vette platen opgenomen en gemixed in mindere omstandigheden. Een aantal van Tom zijn favoriete platen zijn bijvoorbeeld opgenomen in schuurtjes. Voor het opnemen van zang is het wellicht toch een goed idee om het in een wat drogere ruimte op te nemen. Dan kan je er in de mix nog veel mee.
Met het bouwen van een studio moet je ook nadenken over hoe je die gaat inrichten. Waar je apparatuur staat, kan nog wel eens van invloed zijn. Je speakers op een – voor jou – logische plek zetten, hoeft niet de goede plek qua akoestiek te zijn. Loop je tegen problemen aan in je opname en weet je niet hoe je die op moet lossen? Zet dan eens je speakers tegen een andere muur. Dat schilderijtje van de muur halen zou al kunnen schelen. Experimenteer met je omgeving. Ook in dit geval zijn rockwoolplaten een optie. Je hoeft ze niet eens uit te pakken. Je zet ze op elkaar en zijn dan al super efficiënt. Doe er dan nog een stofje omheen voor de sfeer ;). Opnemen in je slaapkamer werkt altijd goed. Je bed fungeert dan automatisch als een goede absorber.
DEMO
Wat is het startpunt van een demo? Hoe gaat zo’n proces van het maken van een nummer? Neem je die vervolgens op met je iPhone of ga je direct in de (thuis)studio aan de slag? De start van het maken van een demo ligt veelal aan het idee dat je hebt. Begin bijvoorbeeld met een akkoordenschema en neem dat op met je telefoon. Laat het idee langs de rest van de bandleden gaan en kijk met wat voor input zij komen. De een stuurt het nummer naar een studio engineer op het moment dat zij vinden dat het goed genoeg is. De ander gaat na een simpele opname nadenken of er stukken opnieuw opgenomen moeten worden.
Een ander aspect waar je rekening mee kunt houden bij het maken van een demo is het live spelen. Werk het idee van het liedje uit om vervolgens in de studio alle partijen opnieuw en tegelijk in te spelen. Op deze manier houd je er rekening mee dat je track ook te spelen is op het podium. Alles wat je in de studio inspeelt vormt dan de basis. En die moet goed zijn. Later zou je op de plaat nog dingen toe kunnen voegen.
Het maakt natuurlijk ook uit wat voor muziek je maakt. Vier mensen die samen muziek maken (bijvoorbeeld drums-bas-2 gitaren) nemen dat op en sturen het op als hun demo. Anderen maken een pre-productie omdat de muziek zich daarvoor leent. Voor de ene demo is het nodig dat het allemaal wat preciezer is opgenomen. Want soms worden er elementen uit de demo gebruikt voor de uiteindelijke productie, omdat die opname achteraf misschien toch beter klinkt dan het nieuwe wat je hebt opgenomen.
PRODUCER
Je hebt nu een idee voor een toffe nieuwe track. In hoeverre moet je nou je spullen voorbereiden voor je naar een producer stapt? Komt daar een volledige pre-productie aan te pas of volstaan die nummers die je live kunt spelen maar nog niet opgenomen hebt?
Het werk van een producer is bij elk project weer anders. De ene band heeft alles al van A tot Z uitgedacht en is de taak van de producer om alles zo goed mogelijk op plaat te zetten. Het komt ook voor dat er een act met maar 4 akkoorden aan komt zetten. De producer helpt de act dan met meedenken. De tweede optie kost in dit geval meer tijd en dus meer geld. Daarnaast vinden niet alle producers het leuk om met acts te werken die hun sound nog uit moeten zoeken. Voor een producer is dit een tijdrovende klus en haalt misschien meer energie uit acts die een duidelijk beeld voor ogen hebben. Onderaan de streep willen producers jouw track zo tof mogelijk op de plaat zetten.
Sommige producers vinden het prettig om naar pre-pro’s te luisteren voor ze een samenwerking aangaan. Je krijgt dan feedback op je opname waar je vervolgens mee aan de slag kunt. Op die manier kijk je of je opname al de goede kant op gaat en of het een goede match is. Beide partijen moeten natuurlijk wel blijven doen wat ze leuk vinden.
Een producer vinden die bij je past is soms een lastige opgave. Je kan bijvoorbeeld uitzoeken wie een referentie-track (een nummer van iemand anders wat je vet vindt klinken) geproduceerd heeft. Je weet hoe je wilt klinken, vervolgens ga je op zoek naar producers die ook zoiets hebben gemaakt. Werk vooral samen met mensen waar je fan van bent!
Tip: Denk er ook eens over na om een producer te zoeken die niet perse binnen je genre valt. Op die manier kunnen er verrassende en vette samenwerkingen en songs ontstaan.
REFERENTIEMATERIAAL
Referentiemateriaal is een manier om te communiceren hoe je wil dat je song/plaat gaat klinken. Sommige mensen vinden het lastig om het te omschrijven met woorden. Dan is referentiemateriaal handig (voor zowel muzikanten als producers). Je laat dan een track horen waar je bijvoorbeeld een drumpartij heel erg tof vindt. Een goede tip is om 3 nummers op te sturen waarvan je bijna alles tof vindt. Op die manier krijgt een producer een goed beeld van hoe jij wilt klinken. Je hoeft overigens niet bang te zijn dat jouw muziek dan ook zoals die plaat gaat klinken!
Hoe zet je het materiaal om in concrete keuzes? Door gebruik te maken van een aantal sleutelwoorden bijvoorbeeld. Steekwoorden waar je vervolgens je keuzes aanhangt.
PRE-PRO
Je hebt een demo gemaakt, een nummer waar je retetrots op bent en gaat een pre-productie opnemen. Wat kan je toevoegen en waar ga je dan naar op zoek?
Een pre-pro zou in principe in de studio opgenomen kunnen worden. Maar het is ook waardevol dat je met je eigen bandleden de tijd neemt om het thuis/in je oefenruimte op te nemen. De insteek van een pre-pro is: de ideeën zijn goed, maar de uitvoering kan nog net iets beter. Er zit dus veel meerwaarde aan een pre-productie.
Tijdens een pre-productie moet je zo veel mogelijk experimenteren. Wat wil je op je arrangement en hoe wil je het laten klinken? Er zijn ongelofelijk veel manieren om van een demo naar een eindproduct te komen. Welke weg je hierin kiest bepaalt de energie die erin komt. Kies dus bewust hoe je het doet. Wil je klinken als een band, dan moet je misschien samen gaan inspelen. Denk in deze fase vast na over hoe je het hele proces aan wilt pakken.
Soms slaan artiesten de hele demofase gewoon over. Tijdens het jammen en casual opnemen van partijen kunnen goede opnames ontstaan die vervolgens op de uiteindelijke plaat terechtkomen. Een voorbeeld is de sfeer van zo’n opname. Tijdens het opnieuw opnemen kan het namelijk voorkomen dat de hele sfeer die je bij je eerst opname voelde, totaal verloren is gegaan.
Het voordeel van een pre-productie is dat er al opnames in zitten die je kan gebruiken. Het meenemen van bruikbaar materiaal scheelt veel tijd, waardoor je meer tijd over hebt om andere essentiële of extra toffe dingen te doen.
Tom Broshuis: Kijk tijdens de pre-productie naar het totaalplaatje/de dynamiek van de EP. Is het misschien tof om 1 liedje helemaal uit te kleden en er een akoestische versie van te maken? Of moet er misschien een drumpartij bij om het een heftig eind te geven? Zo ben je bezig met het geheel en niet met 1 nummer.
STUDIO CHECK
Je duikt de studio in! Hoe bereid je zo’n dag voor? En hoe plan je zo’n dag in? Denk vooral aan logistieke dingen. Instrumenten mee, zorg dat je wat te eten bij je hebt en dat je uitgerust bent. Laat je aanhang vooral thuis. Hoe minder mensen er in de studio zijn, hoe beter. Zorg er voor dat de ideeën die je hebt, je die ook kunt spelen of dat je ze juist niet hoeft te spelen. Bespreek van te voren ook wat het proces gaat zijn. Welke instrumenten neem je bijvoorbeeld in welke volgorde op? Je moet er in een vrij korte tijd achter komen welke manier voor jou het beste werkt. Denk ook vooral na over wat je budget is en wat je dus wel en niet kunt doen. Gebruik je studiotijd slim. Doe bijvoorbeeld vooraf research naar dingen die vet vindt of hoe ze zijn opgenomen. Zo weet je in de studio precies hoe en waar je gear moet staan en met welke versterker(s)/mic(s), dan is het alleen nog maar een kwestie van vlammen.
Houd rekening met dat er tijdens een studiodag weinig tijd en ruimte is voor experimenteren. Nieuwe dingen proberen kan je het beste vooraf al in je eigen tijd doen.
De kosten van een studiodag lopen uiteen. Afgelopen jaar zijn er veel kortingen gegeven omdat de branche onder druk staat en er weinig geld bij artiesten binnenkwam. Ga met een studio in gesprek over de kosten. Vaak zijn ze erg flexibel en wordt er goed met je meegedacht.
TIPS VOOR THUIS
Thuis kan je prima een album opnemen – mits je rekening houdt met je omstandigheden. Houd er bijvoorbeeld rekening mee dat de mogelijkheden tijdens het mixen gelimiteerd zijn als de akoestiek niet goed is, of je maar 1 mic tot je beschikking hebt. De sfeer die je tijdens de opname neerzet is uiteindelijk het allerbelangrijkste.
- Neem je gitaarpartij met een clean direct signaal op. Zo kan je die later goed re-ampen.
- Leer EQ-en. Koop een goede mic. Blijf goed luisteren. Door thuis veel spontane dingen op te nemen, train je je eigen gehoor. Zo leer je vanzelf wanneer iets goed klinkt.
- Gebruik de spullen die je hebt. Je hoeft niet heel veel moeite te doen om live drums op te nemen, maak in plaats daarvan gebruik van een drumloopje. Gebruik de situatie. Zorg dat 1 chain in je opnameproces goed is. Pre-amp, twee goede mics, zo kan je al snel een goede plaat opnemen.
Het hele proces van opnemen loopt steeds meer door elkaar. Zorg dat je überhaupt kunt opnemen, dan hoeft niet alles op en top te klinken. Het kan tegenwoordig ook met een beperkt budget.
SAMENVATTING
Isolatiemateriaal – juiste omstandigheden creëren – luister goed naar op welke plek in de ruimte je wel/niet je materiaal neerzet.